تاثیر مداخله آموزشی مبتنی بر نظریه رفتار برنامه ریزی شده بر انجام ماموگرافی در زنان ایرانی: یک کارآزمایی کنترل شده تصادفی

Abstract

اهداف: سرطان پستان در آسیا و از جمله ایران اولین علت مرگ از سرطان در بین زنان است. ماموگرافی در تشخیص زودهنگام سرطان پستان توانایی کشف نزدیک به 73 درصد موارد را دارد. مطالعه حاضر با هدف تعیین تاثیر مداخله آموزشی بر انجام ماموگرافی در بین زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی با استفاده از تئوری رفتار برنامه‌ریزی شده انجام شد. مواد و روش کار: این مطالعه کارآزمایی بالینی روی 140 نفر از زنان مراجعه کننده به مراکز بهداشتی درمانی شهر خرم آباد در سال1397 انجام شد که به صورت تصادفی ساده انتخاب و در دو گروه مداخله و کنترل(هر گروه 70 نفر) قرار گرفتند. ابزارگردآوری اطلاعات شامل پرسش نامه اطلاعات دموگرافیک، پرسش نامه آگاهی و پرسش نامه محقق ساخته مبتنی بر سازه های تئوری رفتار برنامه ریزی شده بود. مداخله طی 4 جلسه 60 دقیقه ای برای گروه مداخله برگزار شد. هر دو گروه پرسش نامه ها را قبل و 3 ماه بعد از مداخله تکمیل نمودند. داده ها در نرم افزار spss23 و توسط آزمون های آماری کای دو، تی تست مستقل و تی زوجی تجزیه و تحلیل انجام شد. یافته ها: بین دو گروه، قبل از مداخله، از نظر میانگین نمرات آگاهی، نگرش، هنجارهای انتزاعی، کنترل رفتاری درک شده، قصد رفتاری و رفتار انجام ماموگرافی تفاوت آماری معناداری وجود نداشت(05/0p>)، بعد از مداخله آموزشی، میانگین(انحراف معیار) سازه های آگاهی)5.07 (10.97، نگرش) 4.20(82/39، هنجارهای انتزاعی(5.35 (26.54، کنترل رفتاری درک شده(4.56 40.23 ( و قصدرفتاری (2.78) 8.87بود. همچنین اختلاف میانگین (خطای معیار) سازه های فوق الذکر به ترتیب، 2.02(0.71)، 1.61(0.7), 2.30(0.91), 3.61(0.7) ، 1.56(0.37)بود و همه سازه های ذکر شده از لحاظ آماری معنادار بودند (05/0p<). پس از مداخله، میزان و درصد انجام ماموگرافی در زنان گروه مداخله (3/44)31 نسبت به گروه کنترل(3/4)3 تفاوت معناداری وجود داشت(p<0.001) . نتیجه گیری: یافته های پژوهش حاضر اثربخشی برنامه آموزشی مبتنی بر تئوری رفتار برنامه ریزی شده در ارتقاء ماموگرافی را تأیید کرد.