عوامل پیش‌بینی‌کننده رفتارهای تغذیه‌ای بر اساس تئوری شناختی اجتماعی در زنان باردار مراجعه‌کننده به مراکز بهداشتی و درمانی شهر تبریز

Abstract

سابقه و هدف: تغذیه مادران در طول بارداری عامل کلیدی در تضمین سلامت مادر و کودک است. لذا مطالعه حاضر با هدف بررسی عوامل پیش‌بینی‌کننده رفتارهای تغذیه‌ای در بین زنان باردار شهر تبریز بر اساس تئوری شناختی اجتماعی انجام‌ شده است. مواد و روش‌ها: این مطالعه تحلیلی در سال1393 با مشارکت 380 زن باردار مراجعه‌کننده به 10مرکز بهداشتی درمانی شهر تبریز انجام شد که به روش تصادفی چندمرحله‌ای انتخاب و وارد مطالعه شدند. معیار ورود زنان باردار به این مطالعه قرار داشتن در محدوده سنی 15 تا 45 سال و نداشتن هرگونه بیماری جسمی، روحی حاد و مزمن بود. ابزار گردآوری داده‌ها شامل پرسشنامه استاندارد رفتارهای تغذیه‌ای و پرسشنامه محقق ساخته سازه های تئوری شناختی اجتماعی (آگاهی، انتظارات پیامد، ارزش‌های پیامد، خودکارآمدی، حمایت اجتماعی و خودتنظیمی) بود که به روش مصاحبه و خودگزارش‌دهی تکمیل گردید. یافته‌ها: میانگین سنی شرکت‌کنندگان 27 سال بود. از میان سازه های مختلف تئوری شناختی اجتماعی، انتظارات پیامد (P<0.039)، ارزش های پیامد (P<0.046)، آگاهی (P<0.043) و خودتنظیمی (P<0.001) دارای سهم معنی‌داری در تبیین واریانس رفتار تغذیه ای مناسب در بین مادران مورد مطالعه بودند. این متغیرها در مجموع 16 درصد از واریانس رفتارهای تغذیه‌ای را پیش‌بینی گردید. در 54.4% افراد مصرف نان و غلات، 73.2% دریافت گوشت و حبوبات ، 55.3% مصرف میوه‌جات و در 70.5% مصرف سبزیجات کمتر از میزان توصیه شده بود. نتیجه گیری: نتایج نشان داد، آگاهی، انتظارات پیامد، ارزش های پیامد و خودتنظیمی می‌توانند جهت طراحی مداخلات آموزشی برای دستیابی به رفتارهای تغذیه ای سالم در زنان باردار مؤثر باشد.